|
|
|
|
|
waaien, boeze (boestj, boesdje, geboesdj), wejje (wejtj,wejdje, gewejdj) |
|
| Waat boestj 't óm 't hoes. |
|
|
|
|
|
waar (1), vanaan, waor |
| juist |
| Dao is niks vanaan waas se dao zaes. |
| Is 't echt waor? |
| Is 't toch waor waat ze zègke? |
|
|
|
waar (2), woea |
|
| Woea is ze gebleve? |
| Woea geit det haer? |
| "Woea is niks!" "Bie ós naeve, want dao woeantj nemes." |
|
|
|
waaraan, woea-aan |
|
| Woea-aan zuus se det? |
|
|
|
|
|
waarbij, woeabie |
|
| Woeabie huuers dich, bie groep ein of bie groep twieë? |
|
|
|
|
|
waard, waerd |
|
| Dae geuftj waat d'r haet, is waerd det d'r laeftj. |
| Det maedje is waal ein zunj waerd. |
| Ich bèn gein paere waerd vandaag. |
|
|
|
waarde, waerd |
|
| Det is van gein waerd. |
|
|
|
|
|
waarderen, ekstemere (ekstemeertj, ekstemeerdje, ge-ekstemeerdj) |
|
| Det weurtj neet ge-ekstemeerdj. |
| Die ekstemere niks, die verknoeaje alles. |
|
|
|
|
waardevol, waerdig |
|
| Det is ein antiek, waerdig stök. |
|
|
|
|
|
waarheid, waorheid |
|
| Kinjer en zate minse zègke de waorheid. |
|
|
|
|
|
waarom, wiedet, woearóm |
|
| Wiedet den? |
| Woearóm höbs se det gedaon? |
|
|
|
|
waarover, woea-uuever |
|
| Woea-uuever kalle die toch de gansen tied? |
|
|
|
|
|
waarschijnlijk, waarsjienlik |
|
|
|
|
|
|
|
waartegen, woeatieënge |
|
| Woeatieënge mótj gae spuuele? |
|
|
|
|
|
waarvan, woeavan |
|
| Woeavan doon ze det toch? |
|
|
|
|
|
waarvoor, woeavuuer |
|
| Woeavuuer zaes se det noe? |
|
|
|
|
|
waarzeggen, waorzègke |
|
| Ein waorzèkster. |
|
|
|
|
|
waden, waje (waatj, waadje, gewaadj) |
|
| Mètte stevele door de bieëk waje. |
|
|
|
|
|
wafel, waofel (waofele, wäöfelke) |
|
| Zalig Noewjaor! Zeen de waofele klaor? Zeen ze good gelöktj? Den gaef mich mer ei stök. |
| Wäöfelkes bakke inne hertjespan. |
|
|
|
|
wagen (1), wage (wages, waegeske) |
| voertuig |
| Zètj 't kindj mer in 't waegeske. |
|
|
|
|
|
wagen (2), waoge (waogtj, waogdje, gewaogdj) |
| riskeren |
| Hae waogdje niks, daoróm woeag hae de gansen hanjel. |
| Ich waogdje mich neet boete mèt det ónwaer. |
| Eine waoghals. |
|
|
|
wagenwijd, wagewied, wiedewage |
|
| De duuer stóng wagewied oeape. |
| De móndj veel 'm wiedewage oeape. |
|
|
|
|
waken, wake (waaktj, waakdje, gewaaktj) |
|
| De lèste nachte höbbe wae ómstebuuert bie moder gewaaktj. |
|
|
|
|
|
walmen, blaoke (blaoktj, blaokdje, geblaoktj) |
|
| Waat blaoktj die kaes, dalik is alles zwart. |
|
|
|
|
|
wals, wals (walse, welske) |
|
| Zulle wae ei welske make? |
|
|
|
|
|
wand, wandj (wenj, wendje) |
|
| Tieënge de wenj opgaon. |
|
|
|
|
|
wandelen, wanjele (wanjeltj, wanjeldje, gewanjeldj) |
|
| Hae is ane wanjel. |
| Eine wanjelieër. |
| Eine wanjelstek. |
|
|
|
wang, wang (wange, wengske) |
|
| Roeaj wengskes höbbe. |
|
|
|
|
|
wanneer, wannieë, wannieër, wiene, wienieë |
|
| Wiene kums se? |
|
|
|
|
|
wapen, waope (waopes) |
|
| In 't waope van Thoear stuit de H. Michaël. |
|
|
|
|
|
wapenen, waopene (waopentj, waopendje, gewaopendj) |
|
| Gewaopendj betón. |
|
|
|
|
|
wapperen, flakere (flakertj, flakerdje, geflakerdj) |
|
| 't Lievendj flakertj ane draod. |
|
|
|
|
|
warm, werm (wermer, wermst) |
|
| Doe bès werm. |
| De werme en de kaoje kantj vanne femilie. |
| Doe kóns baeter mèt ein werm handj gaeve es mèt ein kaoj. |
|
|
|
warmen, werme (wermtj, wermdje, gewermdj), wörme |
|
| Hae wermtj zich de henj. |
| Zèt dich mer bie de staof, den kóns se dich get wörme. |
|
|
|
|
warmte, wermte, wörmdje |
|
| De wörmdje bevóng mich. |
|
|
|
|
|
wasbord, sjrómp (sjrómpe, sjrumpke), wasbreet |
|
| Vreuger wasdje ze 't lievendj oppe sjrómp. |
|
|
|
|
|
wasdroger, druueger (druuegers) |
|
|
|
|
|
|
|
wasemen, zwame (zwaamtj, zwaamdje, gezwaamdj) |
|
| De kieëtel zwaamtj. |
| De roete zeen gans bezwaamdj. |
| Mèt koeake zwaamtj 't. |
|
|
|
wasknijper, klemmerke (klemmerkes), wasklemmerke, wasklöppelke (wasklöppelkes), wasknieper (waskniepers, wasknieperke) |
|
|
|
|
|
|
|
waslijn, lievesdraod, wasdraod |
|
| 't Lievendj hingtj ane wasdraod te druuege. |
|
|
|
|
|
wassen, wasse (wastj/wèstj, wasdje/wees, gewasse) |
|
| Zich wasse ane pómpestein. |
| Ei washendje. |
| Ei wasmesjien. |
|
|
|
wat (1), waat |
|
| "Waat?" "Aenjegaat!" |
| Waat is? |
| Waat zooj 't den, waat zooj 't den, ich zit al op ein huukske. |
|
|
|
wat (2), wat (watte, wetje) |
|
| Ei wetje mèt oealie in 't oear doon vuuer de oearpien. |
|
|
|
|
|
watblieft, waatbleef, watbleef |
|
| "Dae is ouch doead." "Waatbleef?" |
|
|
|
|
|
water, water |
|
| Dao is hieël get water door de Maas gegange ieër 't zoeawied waas. |
| Dao luiptj dich 't water van oette móndj. |
| Hoeag water höbbe. |
|
|
|
waterhoentje, waterheunke (waterheunkes) |
|
|
|
|
|
|
|
waterijsje, waterieske (waterieskes) |
|
|
|
|
|
|
|
waterketel, moear (moeare, muuerke) |
|
| Zèt de moear ins oppe staof. |
|
|
|
|
|
watermolen, watermuuele (watermuueles) |
|
|
|
|
|
|
|
waterpokken, waterpókke |
|
| Waterpókke juueke hieël erg, mer doe moogs t'r neet aan kratse. |
|
|
|
|
|
wauwelen, tautele (tauteltj, tauteldje, getauteldj), wawwele (wawweltj, wawweldje, gewawweldj) |
|
| Lik mich neet zoea aan mien oeare te tautele. |
| Wawwel neet zoeaväöl. |
| Waat kaltj dae väöl, dae haet get väöl wawwelwater gehadj. |
|
|
|
wc, kakdoeas, sjiethuuske, toilet, wc |
|
|
|
|
|
|
|
wedden, wèdde (wèdj, wèdje, gewèdj) |
|
| Wèdde? |
| Wèdje? |
| Ein wèddensjap. |
|
|
|
|
|
|
|
weegschaal, waegsjaol (waegsjaole, waegsjäölke), waog (waoge, wäögske) |
|
|
|
|
|
|
|
week (1), waek (waeke, waekske) |
|
| Ich mót noch ein waek wirke ieër 't vekansie is. |
| De Gooj Waek. |
| De waek deile. |
|
|
|
week (2), weik (weiker, weikste), knetsj |
|
| Det is eine weike. |
| Dae wèk is knetsj. |
|
|
|
|
weelde, waeldje |
|
| Hae haet 't get te good, de waeldje plaogtj 'm. |
|
|
|
|
|
weemoed, wieëmood |
|
| Mèt wieëmood aan vreuger trökdinke. |
|
|
|
|
|
weer, waer |
|
| Door det waer jeugs se nog geinen hóndj. |
| Bie röstig waer is 't good haver zejje. |
| 't Waer is good, mer de minse douge neet. |
|
|
|
weerbarstig, ströp-in, waes (waeser, waest) |
|
| Hae is altied ströp-in. |
| Zoea waes wie struue. |
| Hae is zoea waes es d'r lank is. |
|
|
|
weerborstel, waerbeustel |
|
| Dae haet hieël lestig haor, dae haet twieë waerbeustels. |
|
|
|
|
|
|
|
weerlichten, waerleechte (waerleechtj, waerleechdje, gewaerleechtj) |
|
| Maak dich mer flot heives want 't waerleechtj al d'n hieëlen tied. |
|
|
|
|
|
|
|
weg (1), waeg (waeg, waegske) |
| rijbaan |
| Hae waas de waeg kwiet. |
| In eine waeg get doon. |
| Zoea aod wie de waeg nao Roeame. |
|
|
|
weg (2), eweg, weg |
|
| Maak dich eweg, snoterkop. |
| Hae haet get weg van zie vader. |
|
|
|
|
wegen, punjere (punjertj, punjerdje, gepunjerdj), waege (ich waeg, doe weugs, hae weugtj, woog/woeag, gewaogdj/gewoeage) |
|
| Vreuger woge ze de pasgeboeare kindjes mèt eine punjer. |
| Waat weugs doe? |
| Hae waogdje niks, daoróm woeag hae de gansen hanjel. |
|
|
|
wegens, waeges |
|
| Waeges 't slecht waer geit de presessie neet door. |
|
|
|
|
|
weggeven, vergaeve (ich vergaef, doe vergeufs, hae vergeuftj, wae vergaeve, vergoof/vergoeaf, vergaeve), weggaeve |
|
| Hae haet bie laeve al alles vergaeve. |
|
|
|
|
|
wegjagen, jassen (jastj, jasdje, gejastj) |
|
| Maak dich eweg, anges jas ich dich t'roet. |
|
|
|
|
|
wegsplitsing, twieëtak |
|
| Op d'n twieëtak. |
|
|
|
|
|
wegtrekken, wegtrèkke |
|
| Zie trok wit weg, toen ze det huuerdje. |
| Väöl jóng luuj zeen oet Thoear weggetrokke. |
|
|
|
|
|
|
weinig, min (minder, minst), weinig |
|
| Ich höb te min trökgekrege inne winkel. |
|
|
|
|
|
|
|
weken, weike (weiktj, weikdje, geweiktj), welle (weltj, weldje, geweldj) |
|
| 't Behang losweike. |
| De was inne weik zètte. |
| De boeane mótte ein nacht welle vuuer 't koeake. |
|
|
|
wekker, wèkker (wèkkers, wèkkerke) |
|
| Höbs se de wèkker neet gehuuerdj? |
| Wie eine wèkker aafloupe. |
|
|
|
|
wel, waal |
|
| Kums se waal of neet? |
| 't Is waal gewaes. |
| Det verke weugtj waal 150 kilo. |
|
|
|
welk, wèlk, wèlke |
|
| Wèlk hoesnummer höbs doe? |
| Wèlke sjoon doon ich mich daobie aan? |
|
|
|
|
wenkbrauw, winkbroew (winkbroewe) |
|
|
|
|
|
|
|
wenken, winke (winktj, winkdje, gewinktj) |
|
| Ich winkdje 'm óm te kómme. |
|
|
|
|
|
wennen, winne (wintj, windje, gewindj) |
|
| Örges good gewindj zeen. |
|
|
|
|
|
wens, wins (winse, winske) |
|
| Höbs se nog winse? |
|
|
|
|
|
wensen, winse (winstj, winsdje, gewinstj) |
|
| Ich wins 't dich! |
| Ei zalig noewjaor en alles waat winselik is. |
|
|
|
|
wentelen, wintjele (winteltj, wintjeldje, gewintjeldj) |
|
| 't Paerd wintjeltj zich inne wei. |
|
|
|
|
|
wereld, werreld (werrelde, werreldje), wieëreld |
|
| Hae geit de wieje werreld in. |
| Baeter inne wieje werreld den in d'n inge boek. |
|
|
|
|
weren zich, zich wieëre (wieërtj, wieërdje, gewieërdj) |
|
| Zie haet zich good gewieërdj toen ederein det tieëngen häör zag. |
|
|
|
|
|
werk, werk (werke, werkske) |
|
| Zoea geit det in zie werk. |
| Toen d'r 95 waerdje, zag hae: "Mer 't is waal verslete werk." |
| Werk höbbe is niks, mer werk haoje. |
|
|
|
werken, wirke (wirktj, wirkdje, gewirktj) |
|
| Dae kan waal väöl zègke, mer det wirktj neet. |
| Eine helle wirker. |
| Det is eine richtige wirkieëzel. |
|
|
|
wesp, wisp (wispe, wispke) |
|
| Ich bèn door ein wisp gestoeake. |
|
|
|
|
|
Wessem, Wèssem |
|
| Es se wils kómme ónger de luuj, heuj dich vuuer Wèssemer kuuj, Grathemer windj en Thoearder vrouluuj. |
|
|
|
|
|
wet, wèt (wètte, wètje) |
|
| Emes de wèt stèlle. |
| Wèttelik. |
|
|
|
|
weten, weite (ich weit, doe wèts, hae wètj, zie weite, ich wis, zie wiste, gewete) |
|
| Hae wètj van vuuer neet of d’r van achter laeftj. |
| Weite woea haas hoektj. |
| Det weit ich zoeanet nog neet. |
|
|
|
wethouder, wèthaojer (wèthaojers) |
|
|
|
|
|
|
|
weven, waeve (waeftj, waefdje, gewaefdj) |
|
| Eine waever. |
| Waem wètj woea Wullem Waever woeantj? Wullem Waever woeantj wied weg. Waem wètj waat Wullem Waever waeftj? Wullem Waever waeftj witte wolle wintjerwantje. |
|
|
|
|
wezen, waeze |
|
| Emes in zie waeze laote. |
| Det is prónt 't waeze van zie vader. |
|
|
|
|
wicht, wècht (wichter, wèchtje) |
|
|
|
|
|
|
|
wie, waem |
|
| Waem deej det? |
| Waem haet hie de bóks aan? |
| "Waem?" "Aoje waem van Kaesing." |
|
|
|
wiebelig, wiebelechtig |
|
| Det täöfelke stuit waal wiebelechtig. |
|
|
|
|
|
wieden, gaeje (gaetj, gaedje, gegaedj) |
|
| Gaeje inne gaard. |
|
|
|
|
|
wieg, weeg (wege, weegske) |
|
| Örges neet vuuer inne weeg gelagd zeen. |
| Wae kónne de weeg noe waal oppe zölder zètte. |
|
|
|
|
wiel, raad (rajer, raedje) |
|
|
|
|
|
|
|
wiens, waem zie, waem zien |
|
| Waem zie kleid is det? |
| Waem zien hoes is det? |
| Waem zien kinjer zeen det? |
|
|
|
wierook, wierouk |
|
| Ei wierouksvaat. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
wijd, wied (wiejer, wiedst) |
|
| Die bóks is te wied. |
| Det zitj nog in wiej zek. |
|
|
|
|
wijden, wieje (wiedje, gewiedj) |
|
| Toet geistelik gewiedj waere. |
|
|
|
|
|
wijdte, wiedje |
|
| De lingdje is good, mer de wiedje neet. |
|
|
|
|
|
wijf, wief (wiever, wiefke) |
|
| Det is ei pittig wiefke. |
| Mèt vastelaovendj gaon wae nao 't aodwieverbal. |
|
|
|
|
wijk, wiek (wieke, wiekske) |
|
| Wae woeandje in ein noew wiek. |
|
|
|
|
|
wijken, wieke (wiektj, week, geweke) |
|
| Wiek dich ins, doe stuis mich inne waeg. |
|
|
|
|
|
wijn, wien (wiene, wienke) |
|
| Thoear kèntj allewiel ouch eige wien. |
| Ei wienglaas. |
|
|
|
|
wijs (1), wies (wiezer, wiest) |
|
| Doe höbs ei wies besloet genómme. |
| Doe bès neet good wies! |
| Dae is neet wiezer! |
|
|
|
wijs (2), wies (wieze, wieske) |
| melodie |
| Det leedje haet ein sjoean wies. |
|
|
|
|
|
wijsneus, wiesnaas |
|
| Det kindj is ein echte wiesnaas. |
|
|
|
|
|
|
|
wijten, wiete (wietj, weet, gewete) |
|
| Det höbs se aan dichzelf te wiete. |
|
|
|
|
|
wijwater, wiewater, wienwater |
|
| Zich ei kruutske make mèt wiewater. |
| Ei wienwatersvaat. |
|
|
|
|
wijze, wies |
|
| Op dees wies löktj 't baeter. |
|
|
|
|
|
wijzen, wieze (wiestj, wees, geweze) |
|
| Waem wiestj mich de waeg? |
| Det wiestj zich vanzelf. |
| Neet wieze, dao stuit straof op! |
|
|
|
wijzer, wiezer (wiezers, wiezerke) |
|
| De kleine en de groeate wiezers vanne klok. |
| Ein wiezerplaat. |
|
|
|
|
wil, wil (wilke) |
|
| Det wècht haet al ein eige wilke. |
| Goje wil haet flotte veut. |
|
|
|
|
wild, wildj |
|
| Ei wildj verke. |
| Hae is foekswildj. |
| Inne wildje waeg. |
|
|
|
wilgeteen, wieje, wits (witse, witske) |
|
| De witse zeen gekortj. |
| Ze gerete kriege mèt ei witske. |
| Emes de wits biehaoje. |
|
|
|
willen, wille (wiltj, wól, gewildj/gewóldj) |
|
| Es 't ei bitje wiltj, kumtj 't vandaag aaf. |
| Ze wille waal, mer ze kónne neet. |
| Doe höbs hie niks te wille. |
|
|
|
wimper, vlum (vlumme, vlumke) |
|
| Lang vlumme höbbe. |
|
|
|
|
|
wind, windj (winj, windje) |
|
| Oppe trökwaeg haje wae de windj oppe rök. |
| Väöl windj bie zich höbbe. |
| Windj-in, windj-aaf. |
|
|
|
windei, lezesei (lezeseier), windjei (windjeier) |
|
| De hoon haet ei lezesei gelagd. |
| Det zal 'm gein windjeier lègke. |
|
|
|
|
windje, puupke |
|
| Ei puupke laote. |
|
|
|
|
|
windmolen, windjmuuele (windjmuueles) |
|
|
|
|
|
|
|
winkelier, winkeleer (winkeleers) |
|
|
|
|
|
|
|
winnen, winne (wintj, wón, gewónne) |
|
| Waem haet d'n Aoje Limburger gewónne? |
|
|
|
|
|
winter, wintjer (wintjers, wintjerke) |
|
| Wintjerhenj höbbe. |
| Inne wintjerdaag zeen de aovendje lank. |
| Ei wintjerkuueninkske. |
|
|
|
wippen, wuppe (wuptj, wupdje, gewuptj) |
|
| De kinjer zeen aan 't wuppe. |
|
|
|
|
|
witlof, witlouf |
|
| Witlouf weurtj ingekoeldj. |
|
|
|
|
|
woelen, wule (wuultj, wuuldje, gewuuldj) |
|
| Inne gróndj wule. |
| De mol haet alles ómgewuuldj. |
|
|
|
|
woelwater, sjörgvót, sjravelkóntj, tirvelkóntj, wemelkóntj, wirmel, wirvelkóntj |
|
|
|
|
|
|
|
woensdag, goonsdig, woonsdig |
|
|
|
|
|
|
|
woensdags, sgoonsdes, sgoonsdigs, swoonsdigs |
|
| Sgoonsdes stuit de vèsboer oppe mert. |
|
|
|
|
|
wolf, wolf (wölf, wölfke) |
|
|
|
|
|
|
|
wolk, wolk (wolke, wölkske) |
|
| Ei wölkske mèlk inne koffie. |
|
|
|
|
|
wollen, wölle |
|
| Wölle zök. |
| Ein wölleboean. |
|
|
|
|
wond, snaaj (snaje), wónj (wunj, wundje) |
|
| Hae haet ein flinke snaaj inne handj. |
|
|
|
|
|
wonder, wónjer (wónjere, wunjerke) |
|
| De wónjere zeen de werreld nog neet oet. |
| Gei wónjer det d'r kwaod is! |
|
|
|
|
wondkorst, raof (räöf, räöfke), roeaf (ruuef, ruuefke) |
|
| Es se dich gestoeate höbs en dao zitj nog ei räöfke op, den höbs se eine poeak. |
|
|
|
|
|
wonen, woeane (woeantj, woeandje, gewoeandj) |
|
| Eine woeanwage. |
|
|
|
|
|
woning, wuuening (wuueninge, wuueningske) |
|
| Aanläönwuueninge. |
|
|
|
|
|
woord, woeard (wuuerd/wäörd, wuuerdje/wäördje) |
|
| Hae zaet gei woeard teväöl. |
| Mèt twieë wuuerd kalle. |
| Wuuerd mèt emes höbbe. |
|
|
|
woordenboek, woeardebook (woeardebeuk, woeardebeukske) |
|
| 't Thoears woeardebook. |
|
|
|
|
|
worden, waere (ich waer, doe weurs, hae weurtj, wae waere, ich waerdje/woear/wórt, dich waerdjes/woears/wórts, hae waerdje/woear/wórt, wae waerdje/woeare/wórte, gae waerdje, zie waerdje, gewoeare) |
|
| Hae is raodslid gewoeare. |
| Wie aod weurs dich? |
| Mèt ein toespang wórt de medalie opgespangdj. |
|
|
|
worm, worm (wörm, wörmke) |
|
| De kese haje 't vuuerig jaor wörmkes. |
|
|
|
|
|
worst, woost (wooste/weust, weusje) |
|
| Höbs se doost, kroep inne woost, höbs se hónger, kroep inne bóngerd. |
| Doe bès mich ein braodwoost! |
| Ei woostebruuedje. |
|
|
|
wortel, moear (moeare, muuerke) |
|
| De muuerkes zeen al gesjrabdj. |
|
|
|
|
|
wortelstamppot, moearemoos |
|
| Moearemoos mèt spek. |
|
|
|
|
|
wrat, vrat (vratte, vretje) |
|
| Mienen opa kós vratte aafbaeje. |
|
|
|
|
|
wreed, vrieëd |
|
| Minse kónne vrieëd zeen. |
| Hae is vrieëd van karakter. |
|
|
|
|
wreef, vreef (vreef), vrief (vrieve) |
|
| Es se hoeag vreef höbs, is 't lestig óm passendje sjoon te vinje. |
|
|
|
|
|
wrijven, vrieve (vrieftj, vreef, gevreve) |
|
| Det mós se 'm mer ins good ónger zien naas vrieve. |
|
|
|
|
|
wringen, vringe (vringtj, vróng, gevrónge) |
|
| D'n dweiel oetvringe. |
| Det vringtj zich. |
|
|
|
|
wroeten, dabbe (dabtj, dabdje, gedabdj), freutele (freuteltj, freuteldje gefreuteldj), vreutele |
|
| Mètte henj innen aerd dabbe. |
| Verkes vreutele de gróndj óm. |
|
|
|
|
wurgen, wörge (wörgtj, wörgdje, gewörgdj) |
|
|
|
|
|
